De Copyright rechten van dit artikel zijn voor België exclusief toegekend aan de UBA, de Koninklijke Unie van de Belgische Zendamateurs. OPERATING PRACTICE 4 17. TIPS VOOR DX-STATIONS EN DX-PEDITIES Ga je graag met gezin en radio op vakantie? Of ben je voor je werk in het buitenland werkzaam en kan je 'radioactief' zijn? Of ben je helemaal gek (toch volgens je XYL) en spendeer je graag je centen aan een DX-peditie? Dan heb je kans dat je uitzendingen zal maken vanuit een entiteit die gegeerd is bij je medeamateurs. Hoe meer gegeerd de plaats is van waaruit je uitzendt, hoe meer kans dat je te maken zal krijgen met situaties zoals hoger vermeld: 'cops', niemand die naar je instructies luistert, enz. Het is dan heel belangrijk dat JIJ de touwtjes goed in handen neemt en blijft houden. • Als je op vakantie gaat naar Spanje of Frankrijk zal je geen grote pileups creëren. • Ga je op vakantie naar de Balearen, Kreta of Cyprus, dan nemen de pileup-kriebels toe en zal je toch al een hoop 'callers' krijgen. • Ga je voor je werk naar Iran en krijg je de kans om van ginder uit te komen, zet je dan maar schrap! • En mocht je naar Scarborough Reef op DX-peditie vertrekken, dan is het pileup-hek helemaal van de dam… 'fasten your seatbelts'! Hoe kan je de touwtjes in handen nemen, en houden? Voorwaar geen eenvoudige opdracht, maar toch een haalbare kaart. Hier volgen enkele tips: • vermeld je roepnaam na ieder QSO. Heb je een echt lange roepnaam zoals SV9/ON4ZZZZ/P, geef de roepnaam dan minstens om de drie QSOs; • als je simplex werkt en je wordt gewaar dat je de roepnamen niet meer volledig kan opnemen doordat er teveel stations tegelijkertijd roepen (dat kan bv. al vanaf 5 stations zijn), schakel dan onmiddellijk over op SPLIT mode; • als je overschakelt op SPLIT mode zorg dan dat de frequenties waar je zelf zal luisteren niet in gebruik zijn! Wees voorzichtig dat je een aan de gang zijnde QSO niet verbrodt; • werk je in SPLIT mode, meld dit dan na ieder QSO. Geef ook aan welke SPLIT je gebruikt. Bijvoorbeeld in CW: UP 1, UP 1-2, UP 5. In SSB: listening 5 up, listening 5 to 10 (kHz) up; • luister in CW SPLIT minstens 1 kHz hoger (of lager). Beter is 3 kHz, zo vermijd je dat iemand met keyclicks storing maakt op je TX frequentie => geen 'cops' die hem terechtwijzen; • luister in SSB SPLIT minstens 5 kHz boven of onder je TX-frequentie. Je houdt het niet voor mogelijk hoe breed sommige signalen zijn en als je slechts 3 kHz SPLIT werkt kunnen die doorsplatteren op je frequentie; • maak je SPLIT-venster niet te groot, eis niet onnodig veel spectrum voor jezelf op; • als je in SSB een roepnaam slechts gedeeltelijk hebt kunnen opnemen (wat in een grote pileup vaak gebeurt), geef dan die partiële roepnaam en een rapport, bv. Yankee Oscar 59; • sein in CW geen vraagteken als je een partiële roepnaam antwoordt. Vraagtekens seinen zijn uit den boze want zodra je dit doet zal het overgrote deel van de (ongedisciplineerde) pileup je terug beginnen aanroepen. Bijvoorbeeld: 3TA, 599. Niet: ??3TA, 599. Dan begint de pileup terug te roepen; • zowel in SSB als CW (en digimodes): als je eerst slechts een deel van de roepnaam opgenomen hebt en een rapport gegeven hebt, herhaal dan de volledige roepnaam van het station zodat die zeker weet dat je hem en niet een ander gelogd hebt. Sommige onervaren DX-stations geven bv. een rapport: TA, 59. OH3TA komt terug, herhaalt zijn roepnaam enkele keren, geeft een rapport. Het DX-station komt terug en zegt: QSL, tnx, QRZ? Tja, zo weet OH3TA natuurlijk niet of hij correct in de log staat. Hier moest het DX-station zeggen: OH3TA, tnx, QRZ? • eens je een rapport gegeven hebt aan een partiële roepnaam, blijf dat station werken tot je zijn volledige roepnaam genomen hebt. De pileup kan zeer ongedisciplineerd zijn. Als ze horen dat blijven roepen niet helpt, dat je toch blijft volhouden om dat ene station te werken waarvan je slechts een partiële roepnaam opgenomen hebt, dan zal de pileup vanzelf meer discipline aan de dag leggen. Laat je de partiële roepnaam op een bepaald moment vallen en werk je een ander station dan verlies je gegarandeerd de strijd en breekt de chaos uit; • als de pileup te ongedisciplineerd blijft, ga dan QRT of verander van zendfrequentie of frequentieband; • blijf steeds 'cool' en begin niet op de pileup te schelden; • werk geen 'tweeletter roepnamen'; zeg hen ook dat je volledige roepnamen wil horen; • word je in SPLIT mode gewaar dat de stations die je aanroept je niet horen, luister dan op je TX- frequentie, veel kans dat er iemand stoort (o.a. 'cops'); • in CW is 40 wpm snelheid op de hogere banden een limiet waar je best niet boven gaat. Op de lagere banden (40-160 m) ligt de maximumsnelheid - afhankelijk van de omstandigheden - tussen de 20 en 30 wpm; • laat de pileup steeds weten wat je doet. Ga je QRT, zeg het hen. Moet je een pitstop maken, zeg het hen: QRX 5 (5 minuten QRX, standby). Maak je QSY naar een andere mode of frequentie, zeg het hen. Er is niets vervelender voor een pileup dan niet te weten waar je heen gaat of wat je doet. Ze willen je namelijk werken en blijven graag op de hoogte van je activiteiten. 'You are hot'! Als een pileup te groot voor je wordt, zal je misschien beslissen om per continent/regio of per nummer te werken. Per continent/regio werken betekent dat je een specifiek continent (bijv. Europa) of een specifieke regio (noord Europa, westkust USA) aanroept, waarbij de DXers in andere continenten/regio's standby blijven. Per nummer werken betekent dat je de stations aanroept met het nummer dat in hun roepnaam voorkomt (0-9). Deze manier van werken is over het algemeen niet aan te raden. Grote groepen operatoren hebben niks omhanden en zitten nerveus te wachten tot het hun beurt is. Terwijl ze wachten, hebben ze geen zekerheid of je hun continent/regio of nummer zal aanroepen; je kan immers op ieder moment QRT gaan. Zodoende zijn ze nerveus. En nerveuze operatoren kunnen snel veranderen in onaangename 'cops'. Als je per nummer werkt, heeft 90% van de pileup niks omhanden! Dit gezegd zijnde, wil ik toch vermelden dat deze werkwijzen een hulp kunnen bieden aan beginnende operatoren. Een voordeel bij het werken per continent/regio is dat bepaalde gebieden die normaal gezien slechte propagatie naar je toe hebben, toch de kans krijgen om je te werken. Sommige zaken om in gedachten te houden als je per continent/regio werkt: • gebruik deze techniek om gebieden te bereiken die slechte propagatie naar je toe hebben; • als je deze techniek gebruikt omdat de pileup te groot voor je geworden is, roteer dan snel tussen de verschillende continenten; • licht de andere continenten van je plannen in: ga je JA gedurende de volgende 10 minuten werken, werk je daarna EU, en dan NA? Zeg het hen. • Wanneer de grootte van de pileup afneemt, schakel terug over op het tegelijk werken van alle continenten/regio's. Sommige zaken om in gedachten te houden als je per nummer werkt: • eens met een nummer sequentie begonnen, beëindig ze ook. Soms stopt een operator in het midden van een sequentie en gaat QRT of begint opnieuw te werken zonder nummers: wees er zeker van, zo win je de sympathie van de pileup niet! • Start de nummer sequentie met 0 (nul), ga door met 1-2-...-9 en begin opnieuw met 0; • smijt de nummers niet door mekaar: 0-5-2-3-8-4-...de pileup zal je haten. • Werk maximaal 10 stations per nummer, zorg steeds dat je een gelijk aantal stations per nummer werkt. • Zeg de pileup hoeveel stations je per nummer zal werken en herhaal deze informatie telkens je naar een volgend nummer overschakelt. • Vergeet niet, 90% van de pileup operatoren heeft niks omhanden, 'cops' zullen op je frequentie beginnen zenden. Probeer dus indien mogelijk het werken per nummer te vermijden. Buiten de technieken om per continent/regio of nummer te werken, proberen sommige operatoren per land te werken. Dit moet ten allen tijde vermeden worden. Ik herhaal, doe dit niet, je zal onvermijdelijk alle 'cops' van de 'standby' landen activeren. Je zal er hoe dan ook niet in slagen om elk van de 335 DX entiteiten te werken, waarom zou je zelfs overwegen om deze zinloze techniek te gebruiken? Om af te sluiten. Eén van de belangrijkste zaken bij het afwerken van een pileup is dat je je RITME aanhoudt. Als je dat kan, zal je zelf veel meer ontspannen zijn, en ook de pileup. Het allerbelangrijkste: geniet ervan! 18. VARIA In CW zorgen keyclicks voor heel wat ergernis. Ben je eigenaar van een toestel dat 'vuiligheid' produceert, laat dan een modificatie aanbrengen (of doe dit als radioamateur zelf!). Je medemens zal je dankbaar zijn. Ook zo in SSB: overgemoduleerde signalen maken weinig vrienden. Zorg dat je uitzending 'proper' is! De Q-code en de getallencode (73/88) zijn ontstaan om bepaalde vragen en woorden gemakkelijker en korter over te brengen in CW. Eigenlijk horen ze helemaal niet thuis in fonie (SSB/AM/FM) QSOs! Je hoeft toch geen 73 te zeggen als je ook gewoon 'de groeten' kan overmaken in fonie? Probeer hierin een gulden middenweg te vinden. Een fonie-QSO moet niet uit 'zoveel mogelijk' Q-code woorden en getallen bestaan. En 73 (best regards) in fonie in het meervoud zeggen, dat laat je best achterwege als je het correct wil doen. Ooit al eens 73's in CW proberen seinen? Indien de snelheid van een DX-station in CW te snel voor je is om op te nemen en je wil het toch werken, gebruik dan een hulpmiddel (software decoding) zodat je begrijpt wat hij seint. Zoniet kan er heel wat tijd verloren gaan om slechts één QSO te voltooien, namelijk het jouwe. Dit doordat je niet tijdig reageert omdat je niet begrijpt wat er geseind wordt. Vergeet niet dat er nog vele wachtenden zijn. Enkel door veel te oefenen zal je je snelheid dermate kunnen opdrijven dat je zowat elk CW-station kan kopiëren zonder moeite en ook zonder software. 'QSO NOT IN LOG': als je regelmatig QSL-kaarten terugkrijgt met deze gevreesde boodschap, dan betekent het dat je dringend je 'operating practice' moet aanpassen. LUISTEREN is een eerste vereiste: als je het station niet kan horen, waarom dan roepen? Herlees dit document verschillende malen, handel ernaar, en wees een succesvol operator. Wedden dat de QSO NOT IN LOG boodschap nog slechts sporadisch zal voorkomen? Nu we het toch over QSL-kaarten hebben. Het gezegde gaat als volgt: 'The final courtesy of a QSO is the QSL card'. De meesten onder ons houden eraan om je QSL-kaart in hun collectie te krijgen. Sommigen echter niet. Persoonlijk hou ik eraan om alle QSL-kaarten die me bereiken te beantwoorden, zowel via het bureau systeem als direct. QSL's van radioamateurs zowel als van SWL's (short wave listeners). We hebben geluk in België, de kosten voor het gebruik van het bureau systeem zijn vervat in ons jaarlijks lidmaatschap van de UBA, onze nationale radioamateur vereniging. Daardoor is het voor ons enorm goedkoop om wereldwijd QSL kaarten uit te wisselen. Niet alle amateurs zijn zo goedkoop af, het gebruik van het bureau systeem in andere landen is soms vrij duur. Hou dit in gedachten wanneer je je QSL verstuurt en informeer je (eventueel via de IARU website) of er een wel degelijk goed werkend bureau systeem is in het land waar je je kaart naartoe wil sturen. Indien niet, kan je overwegen om direct te sturen met een SAE (self addressed envelope-zelf geaddresseerde briefomslag) met voldoende retour-fondsen (zoals bijv. een IRC - International Reply Coupon) om de kosten te dekken. Je kan ook je contacten electronisch bevestigen bijv. via LoTW (Logbook of the World) van de ARRL (American Radio Relay League). Zo hoef je geen echte papieren QSL kaart te versturen, maar hé, ik vind het leuk om die ouderwetse QSL kaarten in schoendozen te bewaren! Sommige DX-stations maken gebruik van een QSL-manager om je QSL-kaart te bevestigen, zodoende hebben ze meer tijd om QSO's te maken in plaats van zich bezig te houden met het tijdverslindende beantwoorden van QSL-kaarten. Er zijn vele websites die je alle benodigde informatie omtrent die managers verschaffen. Eén daarvan is QRZ.com, die veelvuldig in conversaties op de banden vermeld wordt. Iets over de nationale radioamateur verenigingen. Tijdens Wereldoorlog II waren alle radioamateur licenties opgeschort en werd alle radio materiaal opgevorderd. Weet je wie na de oorlog ervoor zorgden dat de amateurs terug operationeel konden worden? Inderdaad, het waren de nationale radioamateurverenigingen (lid van de IARU) die daarvoor verantwoordelijk waren. Deze non-profit organisaties zijn de enige wettelijke organen die het vermogen hebben om te onderhandelen met de overheid die ons het voorrecht geeft om onze hobby te beoefenen. Het is belangrijk dat deze nationale verenigingen sterk in hun schoenen staan, en dat kan enkel als ook jij er lid van bent. Samen zijn we sterk, l'Union fait la Force. Ben je geen lid? Overweeg dan om lid te worden. En waarom zou je niet als vrijwilliger meewerken in je vereniging? Vergeet niet, de nationale verenigingen zijn onze enige optie als het erop aan komt om gehoor te vinden bij de overheid! Ze zijn belangrijk. Op het internet zijn er vele informatiebronnen te vinden in verband met radioamateurisme en DX. De lijst hiervan is heel groot, een zoektocht op het web helpt je verder. Om er enkele te noemen: UBA, 425 DX News Letter, ARRL Propagation Bulletins, enz... Ken het IARU Region 1 bandplan en de door het BIPT toegelaten frequenties, print ze uit en hang ze goed zichtbaar op. IZ9xxxx en Pipo zijn de om begrijpelijke redenen aangepaste roepnaam en voornaam van een Siciliaanse radioamateur. We mogen ook eens goed lachen, bekijk eens de scherpe observaties (http://www.qsl.net/dl4tt/DawgX- rayClub.html) van DL4TT in verband met 'Dog X-ray', na hoofdstuk 19 gelezen te hebben. 19. TOT SLOT Deze jongen is als klein amateurke begonnen. In den beginne was hij al heel tevreden als hij één QSO met een grote DX-peditie kon maken. Met laag vermogen (ook al beweerden kwatongen anders) werkte hij zijn eerste 300+ landen. Er was geen geheim, er was geen ampli, er was enkel de sterke wil om een nieuw land te werken. Dat hield in dat alle 'DXboekskes' doorbladerd werden, hij op het 2m DX-kanaal afstemde om naar de old-timer DXers te luisteren of ze met hun betere antennes geen DX hoorden die nieuw voor hem kon zijn. Slapeloze nachten. Uren zitten roepen om één QSO te kunnen maken. Zonder succes. Om daarna nog uren te zitten roepen tot hij uiteindelijk door de pileup heen geraakte. Of misschien niet, en de dag erna opnieuw probeerde. Soms vakantie opnam om 'een nieuwe' te kunnen werken. Deze jongen is nog steeds een klein amateurke. Als andere DXers vanuit het oosten des lands op bezoek komen, is het steeds van: 'Amai, is dat alles wat ge staan hebt? Werkt ge daar al die DX mee?' Inderdaad, de wil om DX te werken is er, en dan ga je op zoek om je station zo goed en efficiënt mogelijk uit te bouwen. Megagroot hoeft dat niet te zijn om succesvol te zijn. Bovenal is goede operating practice de sleutel tot succes. Dikwijls kriebelt het om naar die 'DX-clusterklagers' te rijden en hen voor te tonen hoe ze een moeilijk QSO kunnen maken, in plaats van tijd te zitten verliezen door op een DX-cluster steen en been te zitten klagen. 'Get a life, and work DX'. Zoals een grote meneer ooit zei, "DX IS" ! Succes met het werken van 'nieuwe' op de banden, in de hoop dat bovenstaande tips het operating practice niveau wat omhoog kunnen duwen. Als het je niet lukt om door de pileups heen te geraken mag je steeds beroep op me doen. Een goede trappist per nieuw land van bij jou thuis gewerkt is al wat er nodig is… En, vergeet niet, niemand zal ooit zonder fouten zijn. Wedden dat je de auteur ooit wel eens zal betrappen op het maken van een fout? Glimlach dan en probeer beter dan hem te doen in plaats van hem 'af te schieten'. Veel succes en plezier op de banden! Met dank aan de goede vrienden die aan dit project meewerkten. Operating, Deel 3 Operating Deel 1 A man should keep his friendship in constand repair (Samuel Johnson (1755).